واژه‌نامه اندازه‌شناسی-مفاهیم پایه عمومی و اصطلاحات مربوطه
Vocabulary of Metrology-Basic and general concepts and associated terms (VIM)
واژه‌نامه اندازه‌شناسی چیست؟
واژه‌نامه اندازه‌شناسی، به “علم اندازه‌گیری و کاربرد آن” مربوط می‌شود. همچنین شامل اصول اساسی حاکم بر کمیت و یکاهای جاری است.
این استاندارد ویرایش سوم از VIM است و منبعی که برای تهیه این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته، به شرح زیر است:
ISO/IEC GUIDE 99: 2007 (E/F): International Vocabulary of Metrology-Basic and general concepts and associated terms (VIM)
استاندارد “واژه‌نامه اندازه‌شناسی-مفاهیم پایه عمومی و اصطلاحات مربوطه” نخستین بار در سال 1387 تدوین شد. این استاندارد در یکصد و چهل و هفتیمن اجلاس کمیته ملی استاندارد اندزه‌شناسی و اوزان و مقیاسها در مورخ 11/05/1390 مورد تجدید نظر قرار گرفت.
آن چه که در این واژه‌نامه مسلم فرض شده است، این است که اختلاف اساسی در مفاهیم پایه اندازه‌گیری در فیزیک، شیمی، آزمایشگاه تشخیص طبی، بیولوژی یا مهندسی وجود ندارد. تدوین ویرایش سوم VIM به برخی از سئوالات اساسی در باره فلسفه و توصیفات رایج در اندازه‌گیری پرداخته که به برخی از آنها اشاره می‌شود.
تغییر در تفسیر عدم قطعیت اندازه‌گیری، از رویکرد به خطا (که گاهی در رویکرد سنتی به مقدار واقعی نامیده می‌شود) به رویکرد عدم قطعیت مستلزم بررسی مجدد برخی از مفاهیم مربوطه موجود در ویرایش دوم VIM بود.
مقصود از اندازه‌گیری در رویکرد خطا عبارت است از تعیین برآوردی از مقدار واقعی که تا حد ممکن به تک مقدار واقعی نزدیک باشد. انحراف از مقدار واقعی به دلیل خطاهای سیستماتیک و تصادفی است. دو نوع خطا که همواره متمایز فرض می‌شود با دو نوع رفتار متفاوت باید در نظر گرفته شوند. برای تعیین خطای کل هر نتیجه اندازه‌گیری مشخص که معمولا به صورت برآورد است، نمی‌توان قانونی در باره چگونگی ترکیب آنها در نظر گرفت. معمولا فقط یک حد بالایی از مقدار مطلق خطای کل برآورد می‌شود، که گاهی به اشتباه عدم قطعیت نامیده می‌شود.
در توصیه نامه CIPM (https://www.bipm.org/en/committees/ci/cipm) شماره INC-1 (https://doi.org/10.59161/JCGM100-2008E) سال 2008 در باره عدم قطعیت پیشنهاد شده است که مولفه‌های عدم قطعیت اندازه‌گیری که بر اساس روش‌های آماری یا روش‌های دیگر ارزیابی می‌شوند به دو گروه نوع A و B تقسیم شوند. بر اساس قوانین نظریه احتمال مولفه‌های نوع B به واریانس ترکیب مشخص می‌شوند. انحراف معیار حاصل به عنوان عدم قطعیت اندازه‌گیری بیان می‌شود (برای اطلاعات بیشتر به راهنمای بیان عدم قطعیت اندازه‌گیری GUM سال 1995 مراجعه کنید).
مقصود از اندازه‌گیری در رویکرد عدم قطعیت، تعیین مقدار واقعی تا جایی که به آن نزدیک باشد، نیست. بلکه فرض می‌شود که داده‌های اندازه‌گیری تنها اجازه تخصیص بازه‌ای از مقادیر منطقی را به اندازه‌ ده (Measurand) نسبت می‌دهند، با این فرض که در انجام اندازه‌گیری اشتباهی رخ نداده است. اطلاعات تکمیلی ممکن است گستره بازه مقادیری را که می‌توان به طور منطقی به اندازه ده نسبت داد، کاهش دهد. ولی به دلیل وجود محدودیت در تعریف اندازه ده، اندازه‌گیری نمی‌تواند این بازه را به تک مقدار کاهش دهد. بنابراین عدم قطعیت تعریفی برای هر عدم قطعیت اندازه‌گیری یک حداقلی را مشخص می‌کند. این بازه را می‌توان با یکی از مقادیر خودش نشان داد که مقدار کمیت اندازه‌گیری شده، نامیده می‌شود.
در GUM عدم قطعیت تعریفی، در مقایسه با سایر مولفه‌های عدم قطعیت ناچیز در نظر گرفته می‌شود. بنابراین مقصود از اندازه‌گیری به دست آوردن احتمالی است که در واقع این تک مقدار بر اساس اطلاعات قابل دسترسی از اندازه‌گیری در بازه‌ای از مقادیر کمیت اندازه‌گیری شده، قرار می‌گیرد.